Opsoppen

Eerder deze week hadden we een vergadering met de architecten en de hoofdaannemer over de begroting in het kader van bouwfase 2. We liepen met z'n allen door een lange, gedetailleerde lijst van alle zaken die gerealiseerd moeten gaan worden, inclusief een kostenraming van alle werkzaamheden. Er ontstond hilariteit toen we ergens in de begroting het woord 'opsoppen' tegenkwamen - klaarbljkelijk voor alle niet-Limburgers in het gezelschap (waaronder dus ikzelf) een onbekend woord. Opsoppen - het prikkelt de fantasie, maar wat betekent het nu precies? Dus ik ben op zoek gegaan naar de ware betekenis van het woord, en het ook gevonden!

Het Limburgs kent zeker 6.000 woorden die de gemiddelde vwo-leraar Nederlands in Apeldoorn of Alkmaar niet kent. Hieronder de uitdrukking 'opsoppen' - een woord dat het Nederlands zou kunnen verrijken. Letterlijk betekent het: (met een dweil) water opnemen. Ook in het Vlaamse woordenboek komt de uitdrukking voor: "Er staat water in mijne kelder. Met een emmer en een opneemvod kan ik het laatste water proper en rap opsoppen."

Ook kwam ik ergens de zinsnede tegen: "Ik ben weer alleen, en ik mag al drie avonden achter elkaar mijn avondeten opsoppen". Ik krijg hierbij het beeld van een alleengelaten man, die niet kan koken en aan de keukentafel een mislukte, waterige lasagna zit op te lepelen. Dus gauw maar terug naar het Limburgs - je moet dat voor je zien: een dienstmeid in vroeger dagen, op de knieën, kont naar achteren, ploenjere mit d’n dweil …
En dan zou een Limburger verder kunnen fantaseren: wie de maag d'n ummer water opsopde dae menier umsjteet wie d'r häor achternaozoot, dae vieze, doe mós ze döbbel opsoppe: det water en waat passeerd woor. Dat tweede opsoppe betekent: niets zeggen, leid verbiete, zjwiege zjwiege en doon.
Maar ook: veel voor de kiezen gehad hebben – det meuderke haet get mótte opsoppe: twie zeuns op de waeg ómgekómme, die vore wie gekke, en ein van de maedjes wit ze neet wo det zit. In het Nederlands zou je hier 'verwerken' kunnen gebruiken, of 'incasseren' – maar liever: opsoppen. Gaan we doen.